Της Μάρεα Λαουτάρη – Δεληγιάννη
Η έννοια της αδυναμίας είναι τελικά μύθος ή αλήθεια; Και τι να κάνουμε πάνω σε αυτό ώστε να μην καταλάβει το άλλο μας παιδί την αδυναμία;
Το ερώτημα της αδυναμίας στο ένα παιδί έχει βασανίσει με τύψεις πολλές μαμάδες που πιστεύουν εσφαλμένα οτι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να το αλλάξουν.
Θα δούμε λοιπόν τι συμβαίνει και με ποιούς τρόπους μπορούμε να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση για το καλό του παιδιού αλλά και για την ισορροπία ολόκληρης την οικογένειάς μας.
Γιατί έχουμε αδυναμία σε ένα από τα παιδιά μας;
Αλήθειες και μύθοι
Να ξεκαθαρίσουμε αρχικά οτι το να έχεις αδυναμία στο ένα σου παιδί δεν σημαίνει οτι το αγαπάς περισσότερο. Οι γιαγιάδες έλεγαν σοφά: «Κάθε παιδί αγαπιέται με τις χάρες του» και «Όποιο δάχτυλο κι αν κόψεις το ίδιο θα πονέσει».
Τα παιδιά μας τα αγαπάμε το ίδιο όποια κι αν είναι, ότι κι αν κάνουν. Είναι αλήθεια οτι κάποιες μητέρες έχουν αδυναμία σε ένα παιδί και δυστυχώς δεν κάνουν τίποτα για να το κρύψουν, πιστεύοντας εσφαλμένα οτι το άλλο παιδί θα παραδειγματιστεί και θα βάλει μυαλό. Ισχύει επίσης οτι το παιδί μεταφράζει το θέμα της αδυναμίας σαν ένδειξη περισσότερης αγάπης της μητέρας προς τον αδερφό ή την αδερφή του και αυτό δημιουργεί συναισθηματικά τραύματα που το ακολουθούν σε όλη την ζωή του. Αυτό όμως που αποτελεί μύθο είναι οτι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να αλλάξετε αυτή την κατάσταση και μάλιστα προς όφελος όλης της οικογένειας. Είναι βέβαιο οτι θέλετε να είστε το ίδιο υπερήφανες για όλα τα παιδιά σας.
Ενδείξεις οτι δεν χειριζόμαστε σωστά τις αδυναμίες μας
Εάν:
-Κάνετε περισσότερα χατήρια, υποχωρήσεις, δώρα, χάδια και αγκαλιές στο ένα παιδί,
–Επαινείτε πιο συχνά τις συμπεριφορές του,
-Συγκρίνετε τακτικά τα παιδιά μεταξύ τους υποννοώντας (ή δηλώνοντας) οτι το ένα από τα δύο είναι το παιδί-πρότυπο.
-Κλείνοντας τα μάτια και φέρνοντας μπροστά σας νοητικά το ένα παιδί και μετά το άλλο σας παιδί, παρατηρείτε οτι ο τρόπος που κοιτάτε το ένα σε σχέση με το άλλο έχει περισσότερη λάμψη, χαρά και τρυφερότητα
Τότε έχετε πέσει στην παγίδα του να ξεχωρίζετε εμφανώς τα παιδιά σας και υπάρχει κίνδυνος για την καλή συναισθηματική ανάπτυξη, αυτοπεποίθηση και αυτοεικόνα του παιδιού που δεν είναι η «αδυναμία» σας.
Τι κόστος έχει όμως αυτή η αδυναμία μας;
Η σύγκριση μεταξύ των παιδιών μας οδηγεί πολύ συχνά στην ανάπτυξη ζήλιας, τσακωμών, εκρήξεων θυμού, αντιδραστικότητας και ανυπακοής, χαμηλής αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης και μελλοντικά στην πιθανότητα ανάπτυξης παραβατικότητας.
Αυτά συμβαίνουν γιατί το παιδί αισθάνεται αδικημένο, αδύναμο και λιγότερο αποδεκτό από τον ίδιο τον γονιό του (στην μόνη βέβαιη αγάπη που θα έπρεπε να έχει). Μοιάζει σαν να παίζει σε έναν αγώνα σικέ όπου δεν υπάρχει περίπτωση ποτέ να νικήσει οπότε επιλέγει να εκδικηθεί και να νιώσει οτι «υπάρχει» μέσω καβγάδων, ανυπακοής και βίας.
Κι έτσι τα δυο αδέρφια αναλώνονται στην κόντρα και όχι στην οικοδόμηση της μεταξύ τους σχέσης (σαν ενήλικες το πιθανότερο είναι οτι δεν θα είναι αγαπημένοι και σύμμαχοι ο ένας του άλλου) ενώ το αδικημένο παιδί θα κουβαλάει στην υπόλοιπη ζωή του την αίσθηση οτι δεν είναι αρκετό, δεν είναι ικανό και δεν έχει αγαπηθεί από τον μόνο άνθρωπο που θα έπρεπε να το αγαπάει χωρίς όρους και όρια. Την ίδια του την μητέρα.
Συνέπεια αυτού μελλοντικά είναι πολλές φορές η προσκόλληση σε λάθος συντρόφους, η θλίψη, η εσωστρέφεια, οι εθισμοί, η αίσθηση ανικανοποίητου και η διαρκής αγωνία να αποδείξει την αξία του, συχνά με καταστροφικό τρόπο.
Γιατί όμως έχουμε αδυναμία σε κάποιο παιδί;
Νιώθουμε οτι έχουμε αδυναμία περισσότερο στα παιδιά που μας μοιάζουν στον χαρακτήρα και τις συμπεριφορές ή που μοιάζουν στον χαρακτήρα και στις συμπεριφορές ανθρώπων που θαυμάζουμε (πχ. σε κάποιον παππού ή γιαγιά). Νιώθουμε περισσότερο άνετα με αυτό το παιδί, και αναπτύσσουμε πιο στενή σχέση μαζί του ακριβώς γιατί είναι πιο εύκολο για εμάς να το κατανοήσουμε και να εξηγήσουμε τις προθέσεις και τις πράξεις του. Επικοινωνούμε καλύτερα με εκείνους που μας μοιάζουν και τελικά αυτό εξελίσσεται σε μια σχέση «αδυναμίας». Τα παιδιά που μας μοιάζουν τα έχουμε σε ξεχωριστή θέση γιατί μας δυσκολεύουν λιγότερο, δεν μας κουράζουν, δεν μας εξαντλούν και άρα θεωρούμε οτι είναι τα αγαπημένα μας.
Αυτό που δεν είναι γνωστό, είναι οτι η επιδοκιμασία που δείχνουμε σε συγκεκριμένες συμπεριφορές του παιδιού στο οποίο έχουμε αδυναμία, το προτρέπει να τις εμφανίζει συχνότερα (ώστε να μας ικανοποιεί και να νιώθει την αποδοχή μας). Πιο κάτω θα δούμε πως μπορούμε να κάνουμε ακριβώς το ίδιο και για το άλλο μας παιδί.
Ιδέες και τρόποι για να ασχοληθούμε συνειδητά και δημιουργικά με το παιδί που μας δυσκολεύει
-Εξηγήστε του οτι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και υπέροχος και οτι το αγαπάτε και θα το αγαπάτε οτι κι αν συμβεί. Τα παιδιά δεν τα αγαπάμε για αυτά που κάνουν, αλλά για αυτό που είναι. Ανακαλύψτε μαζί του τις δικές του «χάρες», τα ταλέντα και τις δεξιότητές του (κάντε το ίδιο και στο άλλο παιδί) και μην σταματήσετε πριν καταγράψετε σε χαρτί, παρέα με το παιδί σας, 20 καλά χαρακτηριστικά του. Κάντε το ίδιο και για το άλλο παιδί σας. Μπορείτε να βάλετε αυτό το χαρτί σε κορνίζα στο δωμάτιό του καθενός, ώστε να τους υπενθυμίζετε έτσι καθημερινά τα ταλέντα που έχει και τους λόγους της αγάπης σας! Θα δείξετε στα παιδιά σας οτι μπορεί να είναι διαφορετικά, αυτό όμως δεν σημαίνει οτι δεν είναι και τα δυο μοναδικά και υπέροχα.
-Ρωτήστε το παιδί σας με ποιον τρόπο αγαπιέται. Αντί να μαντεύετε και να κάνετε αυτό που νομίζετε οτι θα ευχαριστήσει το παιδί, ρωτήστε το ευθέως με ποιον τρόπο αισθάνεται αγάπη από εσάς (και κάντε ακριβώς αυτό που σας λέει, όχι κάτι παρεμφερές). Εάν σας πει πχ οτι αισθάνεται αγάπη οταν του αφιερώνετε χρόνο χωρίς την παρουσία του αδερφού ή της αδερφής του για να διαβάσετε μαζί ένα παραμύθι, δώστε του τον χρόνο αυτό χωρίς δεύτερη σκέψη.
-Επιβραβεύστε καθημερινά με χαμόγελο και αγκαλιά το παιδί για κάτι καλό που κατάφερε, για κάποια ευγενική συμπεριφορά που είχε, για κάποια βοήθεια που σας έδωσε στο σπίτι. Κάντε το ίδιο και για το άλλο παιδί σας. Δεν είναι ανάγκη να επιβραβεύετε τα παιδιά για τα ίδια πράγματα. Μπορεί την μία μέρα κάποιος να πήρε καλύτερους βαθμούς στο σχολείο όμως ο άλλος να ήταν περισσότερο ευγενικός στο σπίτι.
-Όταν θέλετε να του μιλήσετε για κάποιους κανόνες συμπεριφοράς, ξεκινήστε την κουβέντα μαζί του κάποια στιγμή που θα είναι ήρεμο και χαλαρό. Ξεκινήστε επαινώντας το παιδί για τα καλά του χαρακτηριστικά και στη συνέχεια πείτε του οτι θα σας ευχαριστούσε πολύ εάν ακολουθούσε κάποιους κανόνες συμπεριφοράς όπως κάνετε όλοι σε αυτή την οικογένεια. Στη συνέχεια ενημερώστε το για 1-3 κανόνες που προσδοκάτε από αυτό να ακολουθεί (περισσότεροι από 3 πιθανόν να το μπερδέψουν και να φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα) και παράλληλα εξηγήστε του τις συνέπειες που θα υπάρχουν εάν δεν ακολουθήσει κάποιον κανόνα. Το παιδί όπως και οι ενήλικες θέλουν να παίζουν σε δίκαια παιχνίδια, το δίκαιο λοιπόν είναι να ανακοινώσετε τόσο τους κανόνες όσο και τις αντίστοιχες συνέπειες στην ίδια συζήτηση. Κάθε φορά που εφαρμόζει με επιτυχία τον κανόνα, επιβραβεύστε το με χαμόγελο και μία αγκαλιά, λέγοντάς του πόσο υπερήφανη είστε που τα καταφέρνει τόσο καλά. Ενημέρωστε μάλιστα στο βραδινό τραπέζι (δημοσίως δηλαδή) και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας για την επιτυχία του παιδιού εκείνη την ημέρα. Θα τονώσετε την αυτοπεποίθησή του, θα αισθανθεί αγάπη, υπερηφάνεια και αποδοχή από εσάς και θα θέλει να επαναλάβει αυτή την όμορφη συναισθηματική κατάσταση που βίωσε ξανά και ξανά.
-Διδάξτε στο παιδί που σας δυσκολεύει νέες δεξιότητες, νέους τρόπους συμπεριφοράς αντί να το κρίνετε. Το γεγονός οτι κάνει κάτι με λάθος τρόπο, δεν σημαίνει οτι είναι ο μόνος τρόπος που μπορεί να επιλέξει. Δείξτε του τις εναλλακτικές που έχει και προτρέψτε το την επόμενη φορά να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό. Τα παιδιά είναι ζυμαράκια στα χέρια σας και αυτό που θα τα μάθετε σήμερα θα εντυπωθεί για πάντα στον χαρακτήρα και τις συμπεριφορές τους. Οταν κρίνεις το παιδί, αυτόματα εκείνο θα αμυνθεί. Το αποτέλεσμα είναι να κόψετε εκείνη τη στιγμή την γέφυρα επικοινωνίας μαζί του, όπως ακριβώς γίνεται και σε εσάς όταν μαλώνετε με τον σύντροφό σας (θα σταματήσει να ακούει τι λέτε στην πρόσπάθειά του να αμυνθεί).
-Γίνετε εσείς το ζωντανό παράδειγμα και τα παιδιά σας θα σας μιμηθούν. Δεν μπορείς σαν μητέρα να πείσεις το παιδί σου οτι πρέπει να σεβόμαστε τον άλλον όταν μιλάει από τη στιγμή που συχνά διακόπτετε εσείς τα παιδιά σας τη στιγμή που μιλούν ή διακόπτετε τον σύντροφό σας όταν συζητάτε. Ούτε μπορείς να πείσεις το παιδί σου πόσο κακό είναι το κάπνισμα τη στιγμή που είσαι διαρκώς με ένα τσιγάρο στο χέρι.
Οχι στην σύγκριση μεταξύ παιδιών. Ναι στους Στόχους.
Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να καταλάβεις οτι το να συγκρίνεις τα παιδιά σου (και να βγάζεις εκείνο που σου μοιάζει καλύτερο) θα δημιουργήσει πρόβλημα στην ψυχολογία και την αυτοπεποίθηση του άλλου παιδιού. Η σύγκριση δεν επιτρέπεται ούτε μεταξύ αδελφών ούτε γενικότερα. Οι έξυπνοι γονείς συγκρίνουν το παιδί με τον ίδιο τον εαυτό του. Εάν λοιπόν παρατηρείτε πρόοδο από την μία εβδομάδα στην άλλη και από την μια σχολική χρονιά στην επόμενη, αυτό θα πρέπει να το τονίζετε και να μάθετε στα παιδιά σας οτι λόγω της μοναδικής τους φύσης θα πρέπει να συγκρίνονται με τον ίδιο τον εαυτό τους και όχι με άλλους ανθρώπους.
Βοηθήστε το παιδί να θέσει τους προσωπικούς του μηνιαίους στόχους για αυτή την χρονιά (πρέπει να είναι συγκεκριμένοι, ξεκάθαροι και μετρήσιμοι) και να αγωνιστεί για την δική του βελτίωση και επιτυχία έναντι… αποκλειστικά και μόνο στον εαυτό του.
Μάρεα Λαουτάρη – Δεληγιάννη
Life Coach
Strategic Interventionist, USA
MA in Communications, UK
SuperMomRocks 