Η γαστρεντερίτιδα είναι μια οξεία λοιμώδης φλεγμονώδης πάθηση, που μπορεί να προσβάλλει το στομάχι, το λεπτό έντερο και το παχύ έντερο. Εκδηλώνεται ξαφνικά, συνήθως ένα εξάωρο μετά τη μόλυνση. Συνήθως εμφανίζεται με έντονους πόνους στην κοιλιά και πυρετό (όχι απαραίτητα υψηλό). Σε περίπτωση φλεγμονής του στομάχου, στα συμπτώματα προστίθενται και εμετοί. Οι κενώσεις είναι πολύ δύσοσμες, κίτρινες ή πρασινωπές, κάποιες φορές και βλεννώδεις. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από δύο εβδομάδες, με έντονη διάρροια και εμετούς, το παιδί «απειλείται» με αφυδάτωση και απώλεια βάρους. Η οξεία γαστρεντερίτιδα μπορεί να είναι ιογενούς ή μικροβιακής αιτιολογίας, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί αυτόματα, χωρίς να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή.

Πόσο διαρκεί;
Αυτό εξαρτάται από το μικροοργανισμό που την προκάλεσε και από το ίδιο το παιδί. Οι ιογενείς γαστρεντερίτιδες συνήθως έχουν ήπια συμπτώματα και διαρκούν μόνο μερικές μέρες. Δεν είναι, βέβαια, σπάνιο στα μικρότερα παιδιά να κρατήσει λίγες μέρες παραπάνω. Για τις περισσότερες βακτηριακές και ιογενείς γαστρεντερίτιδες, δεν χρειάζεται χορήγηση αντιβιοτικού. Σε πολύ μικρά παιδιά, όμως, είναι πιθανό να χρειαστεί αντιβίωση, για να προλάβουμε την εξάπλωση της βακτηριακής λοίμωξης σε άλλα όργανα του σώματος.

Πώς μεταδίδεται;
Η γαστρεντερίτιδα είναι μεταδοτική ασθένεια. «Κολλάει» από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω μολυσμένων χεριών ή μολυσμένου φαγητού και νερού, καθώς επίσης και μέσω ορισμένων κατοικίδιων ζώων. Συνήθως τα παιδιά κολλάνε το ένα από το άλλο στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο, και σπανιότερα από μικρόβια που βρίσκονται στο νερό ή σε κάποιες ακατάλληλες τροφές. Γι’ αυτό και πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί με τις συνθήκες υγιεινής, για να μειώσετε τις πιθανότητες να ασθενήσουν και τα άλλα μέλη της οικογένειάς σας.

Μπορώ να την προλάβω;
Το μικρό παιδί δεν μπορεί να προφυλαχτεί από το να μολυνθεί από τους ιούς που προκαλούν τη γαστρεντερίτιδα. Εσείς όμως μπορείτε να το προφυλάξετε, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα καθημερινής υγιεινής και φροντίδας του, όσο αυτό είναι εφικτό. Οι βασικοί κανόνες είναι:

• Συχνό πλύσιμο χεριών, και κυρίως μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα και πριν από το φαγητό.
• Σχολαστικός καθαρισμός του μπάνιου.
• Καλό πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών με άφθονο νερό.
• Καλό ψήσιμο των κρεάτων και καλό βράσιμο των αυγών.
• Αποφύγετε να αγοράζετε φαγητά ή λιχουδιές από πλανόδιους πωλητές, γιατί δεν μπορείτε να είστε σίγουροι για την υγιεινή τους.
• Όταν ταξιδεύετε, ποτέ μην πίνετε νερό από ρυάκια, λίμνες ή πηγές.
• Αν έχετε κάποιο κατοικίδιο ζωάκι, φροντίστε ο χώρος σίτισής του να είναι ξεχωριστός από το χώρο σίτισης της οικογένειας.
• Φροντίστε για τον εμβολιασμό και την υγιεινή του κατοικιδίου σας και μην αφήνετε το παιδί να χαϊδεύει άλλα ζώα, την κατάσταση των οποίων δεν γνωρίζετε.
• Αποστειρώνετε, πριν από κάθε χρήση, τα σκεύη που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή του μωρού και τις πιπίλες.

Πότε να φωνάξω το γιατρό
Αν τα συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας είναι έντονα και η συμπεριφορά του παιδιού σας είναι διαφορετική, π.χ. παρουσιάζει υπνηλία, δεν έχει διάθεση να παίξει κλπ., τηλεφωνήστε αμέσως στο γιατρό σας. Η υπνηλία μπορεί να είναι ένδειξη αφυδάτωσης και, εάν το παιδί κάνει εμετούς και δεν μπορεί να πάρει υγρά από το στόμα, ίσως χρειαστεί νοσηλεία, για να του βάλουν ορό και να αναπληρώσουν τις απώλειες σε υγρά στον οργανισμό του. Σπάνια ο γιατρός θα σας πει να κάνετε εξετάσεις στο παιδί, καθώς η γαστρεντερίτιδα συνήθως κάνει τον κύκλο της και υποχωρεί χωρίς να χρειαστούν φάρμακα. Μη δώσετε κανένα φάρμακο στο παιδί για τη διάρροια ή τον εμετό χωρίς την έγκριση του παιδιάτρου σας. Αν η απώλεια του σωματικού βάρους του παιδιού είναι μεγάλη, της τάξης του 10%, θα πρέπει να εισαχθεί άμεσα στο νοσοκομείο, για τη γρήγορη αναπλήρωση των υγρών που έχει χάσει. Το ίδιο ισχύει για ένα βρέφος, αν παρουσιάζει απώλεια βάρους της τάξης του 5%. Επίσης, καλέστε το γιατρό σας αν…

• Το παιδί κάνει υψηλό πυρετό, που δύσκολα ανταποκρίνεται στα αντιπυρετικά.
• Τα συμπτώματα δεν μειώνονται μετά το πρώτο 24ωρο.
• Το παιδί σας είναι λίγων μηνών.
• Το παιδί σας έχει αλλάξει συμπεριφορά.
• Τα κόπρανά του εμφανίσουν αίμα ή βλέννα.
• Το παιδί σας φαίνεται αφυδατωμένο (στεγνά χείλη και γλώσσα, ωχρό και ξηρό δέρμα, μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια, μειωμένη ενεργητικότητα).

Τι πρέπει να τρώει;
Η πρώτη φροντίδα στην αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας είναι η αναπλήρωση των υγρών και ηλεκτρολυτών που έχει χάσει ο οργανισμός του παιδιού με τη διάρροια, τον εμετό και τον πυρετό. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση ειδικών διαλυμάτων που περιέχουν ηλεκτρολύτες σε αποκλειστική χορήγηση και με διακοπή του φαγητού για περίπου 4-6 ώρες. Στη συνέχεια, συνιστάται σταδιακή επανασίτιση με δίαιτα, αρχικά βασισμένη στο κοτόπουλο, το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα λαχανικά και τα φρούτα (όπως μήλο, μπανάνα κ.ά) και σταδιακά εμπλουτιζόμενη. Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, δεν αφαιρούμε το γάλα από τη διατροφή του παιδιού. Σε ορισμένες περιπτώσεις ιογενούς γαστρεντερίτιδας, κυρίως σε παιδιά νηπιακής ηλικίας, όπου ο ιός (συνήθως ο ιός Rota) μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα κύτταρα του εντέρου που απορροφούν με τη βοήθεια ενός ενζύμου -που λέγεται λακτάση- το σάκχαρο που υπάρχει στο γάλα -που λέγεται λακτόζη-, το αποτέλεσμα είναι μετά τη χορήγηση γάλακτος το παιδί να κάνει πιο έντονη διάρροια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται από τον παιδίατρο η χορήγηση ειδικού γάλακτος χωρίς λακτόζη, για διάστημα που κυμαίνεται από δύο εβδομάδες μέχρι δύο μήνες, μέχρι δηλαδή να επανέλθει το έντερο στο φυσιολογικό. Αν συνεχίζονται οι διάρροιες και για όσες μέρες συνεχίζονται, μαζί με το φαγητό δίνουμε στο παιδί και ηλεκτρολυτικό διάλυμα, πάντα σε συμβουλή του γιατρού.