Γράφει:
Κατερίνα Μαγγανά – Ψυχολόγος
Είναι μια από τις συνηθισμένες καλοκαιρινές έγνοιες των γονιών που έχουν μικρά παιδιά: πολλά μωρά και νήπια αρνούνται να μπουν στο νερό, εκδηλώνουν φοβία στην επαφή τους μαζί του, ξεσηκώνουν τον κόσμο και τα νεύρα των γονιών…
Ποιος είναι ο πιο πρόσφορος τρόπος να μάθετε το παιδάκι σας να χαίρετε τα καλοκαιρινά του μπάνια;
Η ιστορία του Κωστάκη:
Ο Κωστάκης κοντεύει στα 2,5. Το πρώτο του καλοκαίρι στη θάλασσα κολυμπούσε με ευχαρίστηση, έπαιζε δίπλα στο κύμα και οι γονείς ήταν ευτυχείς. Ένα καλοκαίρι μετά, ο Κωστάκης, όχι μόνο αρνείται να μπει στο νερό, αλλά ταράζεται όταν βλέπει και τους γονείς του να κολυμπάνε. Η μαμά του τον φωνάζει «28η Οκτωβρίου» γιατί απαντά συνεχώς «όχι» σε κάθε πρότασή τους να πλησιάσει τη θάλασσα, κλαίει όταν τον παίρνουν αγκαλιά και περπατάνε στο νερό… Και τότε ο μπαμπάς παίρνει την απόφαση να τον βουτήξει μέσα με το ζόρι για να …
α) «ξεθαρρέψει», β) να το πάρει απόφαση, γ) να καταλάβει ότι του αρέσει…;
Σίγουρα κάποια από αυτές τις σκέψεις θα πρέπει να πέρασε από το μυαλό του. Οι κραυγές του Κωστάκη ακούστηκαν σε όλο το νησί. Δυο χρόνια μετά, το παιδί ακόμα δεν μπαίνει στη θάλασσα να κολυμπήσει….
Κι όμως το αγοράκι αυτό δεν έχει κανένα πρόβλημα να παίζει με το νερό στο σπίτι του, να γεμίζει λεκάνες ή μικρές πισίνες στο μπαλκόνι και να τσαλαβουτά, η ώρα του μπάνιου του είναι από τις απολαυστικότερες της ημέρας, παίζει με τα παιχνίδια του νερού (ψαράκια, δελφινάκια, φάλαινες…), δεν αρνείται το πλύσιμο των χεριών ή του προσώπου στους γονείς.
Καταλαβαίνοντας τα παιδιά…
Είναι σημαντικό λοιπόν να αντιληφθούμε για τι είδους φοβία μιλάμε και αναλόγως να βρεθεί ο καταλληλότερος τρόπος να προσεγγίσουμε το παιδί και να το βοηθήσουμε να την ξεπεράσει. Στην ιστορία μας δεν έχουμε να κάνουμε με μια φοβία γενικότερη του νερού ως στοιχείο, αλλά για μια διστακτικότητα, έναν φόβο για το παιδί να κολυμπήσει μέσα στο «μεγάλο» νερό της θάλασσας, που προφανώς του φαίνεται αρκετά… φοβιστικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η άρνηση του παιδιού συνδέεται είτε με κάποιο δυσάρεστο συναίσθημα που προηγήθηκε, είτε πρόκειται για μια αντίδραση που οφείλεται στην φάση της ανάπτυξής του. Μια φάση ανταγωνιστική προς τους γονείς. Κάθε παιδί γύρω στα 2 του χρόνια, αρχίζει να αυτονομείται σωματικά και ψυχικά από την υποχρεωτική εξάρτησή του απέναντι στην φροντίδα των μεγάλων. Μπορεί να κάνει πλέον πράγματα, να «βοηθήσει» την μαμά ή τον μπαμπά, να φάει κάτι μόνο του…
Διασχίζοντας αυτή τη αναπτυξιακή φάση, τα παιδιά συχνά αντιστέκονται σε αυτό που τους ζητούν οι ενήλικες, μπαίνει το διακύβευμα για το ποιος έχει τον έλεγχο. Πράγμα απολύτως φυσιολογικό! Οι γονείς χρήσιμο είναι να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν, να εξηγήσουν, να υποχωρήσουν αρκετές φορές, όταν δεν τίθεται ζήτημα ζωτικής σημασίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η άρνηση, η εκδήλωση ενός φόβου απέναντι στον νερό υποχωρεί σταδιακά, εφόσον το παιδί όλο τον υπόλοιπο χρόνο στο σπίτι του δεν παρουσιάζει επίμονη και φοβική άρνηση απέναντι στο νερό: τότε θα πρέπει οι γονείς απευθυνθούν σε ειδικό γιατί προφανώς πρόκειται για υδροφοβία, σπάνια διαταραχή που πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Κατά κανόνα, αυτό που απαντάται συχνότερα ως φοβία στο νερό, είναι ο φόβος που εκδηλώνει ένα παιδάκι να κολυμπήσει στην θάλασσα ή την πισίνα. Επίσης ο φόβος να κολυμπήσει στα βαθιά, αν δεν έχει μάθει καλά και με σωστό τρόπο την τεχνική της κολύμβησης, φόβος που μπορεί να το ακολουθεί σε όλη την ζωή.
Τι έκανε λάθος ο μπαμπάς του Κωστάκη;
Προφανώς η δυσφορία του πατέρα για το φόβο του μικρού να μπει στην θάλασσα ήταν μεγαλύτερη από εκείνη του Κωστάκη! Όταν ένα παιδί δειλιάζει να μπει στο νερό και να κολυμπήσει με τους γονείς του, αυτό έχει να κάνει με την προσωπικότητά του που αναπτύσσεται, κατά κανόνα είναι παροδικό και δεν επηρεάζει ως φοβία την ζωή του. Απόδειξη, ότι η σχέση του Κωστάκη με το νερό δεν διαταράχθηκε γενικώς από εκείνη την εμπειρία.
Όμως η φοβία ή η άρνηση για το νερό μπορεί να εγκατασταθεί όταν οι γονείς δεν έχουν υπομονή και προσπαθούν με βίαιο τρόπο να μάθουν στο παιδί κάτι που του είναι και άγνωστο και απειλητικό. Ο «στρατιωτικός» τρόπος να «σε ρίξω» στο νερό μπορεί να είναι τραυματικός για το παιδί και να μισήσει την θάλασσα, να μην μάθει ποτέ να κολυμπά καλά!
Τι έπρεπε να κάνουν οι γονείς του Κωστάκη;
Ο πιο ασφαλής και σίγουρος τρόπος είναι η υπομονή, η βαθμιαία εξοικείωση με το υγρό στοιχείο. Ο σεβασμός σε ένα συναίσθημα, μια συμπεριφορά που εκφράζει το παιδί και αποζητά από τους γονείς να της δώσουν χώρο και νόημα. Δεν χρειάζεται εξαναγκασμός αλλά βοήθεια. Αν οι γονείς κοροϊδέψουν την φοβία ή πουν: «μα μην φοβάσαι, δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι» το παιδί πιθανόν να νοιώσει και άσχημα που φοβάται, εφόσον δεν υπάρχει λόγος αλλά αυτό φοβάται! Η εναλλακτική πρόταση βοηθά πιο πολύ: «εντάξει, αφού δεν θέλεις, μπορούμε να κάτσουμε έξω-έξω στη θάλασσα και να παίξουμε με τα κουβαδάκια σου». Επίσης, χρήσιμο είναι να αφήσουν το παιδί να κρατάει την απόσταση ασφαλείας από το νερό που εκείνο επιθυμεί. Έτσι το παιδί νοιώθει οι γονείς το καταλαβαίνουν και το στηρίζουν, ενισχύεται η εμπιστοσύνη.
Σταδιακά, εφόσον νοιώθει ότι δεν πιέζεται και νοιώθει ασφαλές, πιθανόν να ζητήσει να συμμετέχει κι εκείνο σε παιχνίδια δίπλα στο κύμα. Καλό είναι και τότε οι γονείς να το αφήσουν να οδηγεί εκείνο το παιχνίδι, να μην «ξεθαρρέψουν» και το πιέσουν. Μπορούν πάντα να προτείνουν: «θέλεις να πάμε λίγο πιο μέσα μαζί; Να σου κρατά η μαμά/ο μπαμπάς το χέρι;» και να αφήσουν το παιδί να αποφασίσει. Έτσι η αποφόρτιση γίνεται βήμα-βήμα, κι όταν το παιδάκι είναι έτοιμο θα απολαύσει τη θάλασσα και τα παιχνίδια της με ασφάλεια.
Από την κούνια: παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν φοβία απέναντι στο νερό.
Παρόλο που το πρώτο μας περιβάλλον, ως είδος και ως έμβρυα, ήταν υδάτινο, είμαστε όντα στεριανά, νοιώθουμε σίγουροι και ασφαλείς μόνον όταν πατάμε γη! Η καθομιλουμένη εκφράζει με γλαφυρό τρόπο αυτή την αίσθηση. Από τη μια, ασφάλεια και σταθερότητα: «είναι προσγειωμένος, πατάω γερά στα πόδια μου» κλπ. από την άλλη, αβεβαιότητα, κίνδυνοι: «έφυγε η γη κάτω από τα πόδια μου, τον έριξαν στα βαθιά…» ως το κλασσικό: «σκάσε και κολύμπα!» που αποτυπώνει όλη την απελπισία και την ανάγκη να ξαναβγούμε σε στέρεο έδαφος.
Αν, λοιπόν, οι πρώτες μας εμπειρίες με το νερό έχουν δυσάρεστες νοηματοδοτήσεις, είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί φοβία στις διακοπές, περίοδος που έτσι κι αλλιώς τα μικρά παιδιά «ξεβολεύονται» και έχουν έναν καινούργιο κόσμο να συνηθίσουν.
Μπορεί να πρόκειται για πολλές καταστάσεις, ας δούμε κάποιες χαρακτηριστικές:
- Τα πρώτα-πρώτα μπανάκια του βρέφους πρέπει να είναι στιγμές τρυφερότητας και ανταλλαγής συναισθημάτων με την μητέρα. Αν εκείνη έχει κάποια ανησυχία για το νερό, για το μπάνιο που πρόκειται να του κάνει, μπορεί να του μεταδώσει τις δικές της αγωνίες, να του μεταφέρει ένα αίσθημα απειλής για το υγρό στοιχείο. Παίζει λοιπόν σημαντικό ρόλο και το πώς οι ενήλικες που ανατρέφουν τα παιδιά βιώνουν την επαφή τους με το νερό.
- Κάποιο δυσάρεστο ερέθισμα του βρέφους που έχει συνδυαστεί με την επαφή του με το νερό, όπως αιφνίδια κατάποση νερού που προκάλεσε «πνίξιμο» και το φόβισε, κάποιο βιαστικό λούσιμο που το ενόχλησε… Χρήσιμο είναι το παιδί να έρχεται σε επαφή με το νερό ως παιχνίδι πριν βγει στην παραλία. Να παίζει στο μπαλκόνι ή στον κήπο, να ποτίζετε μαζί τα λουλούδια κλπ., ώστε να συνδέσει την αίσθηση του νερού με κάτι χαρούμενο, με ευχάριστες και ξέγνοιαστες στιγμές.
- Αποφύγετε να τους διηγείστε τρομακτικές ιστορίες που λαμβάνουν χώρα σε νερό: οι κακές μάγισσες που πετάγονται από τα πελάγη, τα φαντάσματα που κρύβονται στα βάθη των πηγαδιών. Πολλά παιδιά είναι πιθανόν να παγιώσουν έτσι ένα αίσθημα δυσπιστίας και φόβου απέναντι στο υγρό στοιχείο.
- Μια απότομη και ακατάλληλη μαθητεία στην κολύμβηση, όταν αυτή ξεκινά από τις μικρές ηλικίες. Είναι πολύ καλό να παροτρύνουμε τα παιδιά να μαθαίνουν την τέχνη της κολύμβησης από μικρά. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό πρέπει να γίνεται με τους ρυθμούς του παιδιού, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητές του. Όταν κάνει το μάθημα κάποιος ειδικός, βεβαιωθείτε ότι δεν πρόκειται για ένα τύπο που ουρλιάζει διαταγές στην άκρη της πισίνας ή της θάλασσας, αλλά είναι υπομονετικός και είναι κοντά στα παιδιά μέσα στο νερό, ώστε να νοιώθουν ασφαλή. Αν το μαθαίνετε εσείς, κάντε το να νοιώθει σιγουριά: να το επιβλέπετε πάντα στα παιχνίδια του στο νερό, κολυμπώντας μαζί του μην του αφήνετε το χέρι χωρίς προειδοποίηση, βοηθήστε το να ανακαλύψει το υδάτινο περιβάλλον με το δικό του βήμα.
- Και τέλος, μην ξεχνάτε: Το παιδί σας δεν είστε εσείς. Έχει την δική του προσωπικότητα και ξεχωριστές ανάγκες, που οφείλουμε να τις σεβαστούμε για να μας σέβεται κι εκείνο.
Πηγή:www.letsfamily.gr
SuperMomRocks 